2008 yılında henüz bir yüksek lisans öğrencisiyken, çok sevdiğim dostum Sümeyra ile o sene Mayıs ayında düzenlenen İBB’nin Uluslararası İstanbul Şiir Festivali’ne dinleyici olarak katılmıştık. Festivalin o seneki ana teması “Çağdaş Katalan Şiiri”ydi ve birçok Katalan/İspanyol şairi tanıma fırsatı yakaladığımız için çok mutluyduk. Türkiye’de İspanyolca öğrenen, Cervantes Enstitüsü’nün etkinlikleri haricinde İspanyolca konuşmak için fırsat kollayan İspanyol dili öğrencileri olarak, bu büyük bir olaydı bizim için. Katalan şiirini tanımak, çağdaş Katalan şairlerle bizzat tanışmak, sohbet etmek, birer kahve içmek ise daha büyük bir onurmuş. Bunu bugün çok daha iyi anlıyorum. O sırada tezimde Tanpınar ve Eduardo Mendoza’yı çalışıyordum. Orhan Pamuk, Nobel alalı 2 yıl olmuştu. Bense oturmuş İstanbul’da birkaç Katalan şairle İspanyolca olarak Türk Edebiyatı hakkında sohbet ediyor ve Türk romanını daha yakından tanımak için kitap tavsiyesi isteyen bu isimlere Tanpınar, Oğuz Atay ve elbette Orhan Pamuk okumalarını salık veriyordum. Ne büyük bir mutluluktu benim için!
Şiir festivali için, hem Katalan Edebiyatı’nı anlatan hem de davet edilen Katalan şairlerin şiir çevirilerinin olduğu çok güzel iki kitapçık hazırlanmıştı. Türkiye’de bırakın Katalanca bir metin bulmayı, spesifik bir İspanyolca metni bile bulmanız zordur malum. Bundan 12 yıl önce bu, çok çok daha zordu ve biz de elimizdeki kitapçıklarda yazanlar ile şiir dinletilerinde şairlerin bizzat okudukları eserlerini dinlemekle yetinmek durumundaydık. Elimizde imzalatabileceğimiz şiir kitapları yoktu yani, ama bu bizi durdurmadı elbette ve biz de kitapçıktaki şiirlerinin olduğu sayfaları imzalattık. Bu imzalardan biri de, o sene şiir festivalinin davetlileri arasında yer alan Joan Margarit’ti.“Mor renkli hoş elbisesi içindeki Özlem’e” diye imzalamıştı bana şiirini. Bir sayfalık şiir üzerinden, zarif bir dikkati de imzanın harcına koyarak. Böyle anlar, insanı tuhaf bir şekilde birbirine bağlıyor.
Aradan yıllar geçti. Joan Margarit, hayatına sığdırdığı birçok ödüle ek olarak, 2019’da Cervantes Edebiyat Ödülü’nü de aldı. Bugün onu anmama vesile olan şeyse bambaşka. İspanya kralı VI. Felipe, Covid-19 salgınında hayatını kaybeden 28.400 İspanyol için bir anma etkinliği çağrısı yaptı. Bu kapsamda, Joan Margarit de Un Asombroso Invierno kitabındaki “De Senectute” isimli şiirini, Covid-19 salgınında hayatını kaybedenlere ithaf ettiğini açıkladı. Yine bu kapsamda, şiirini bir de kendisi seslendirdi:
Margarit, şiiri hem Katalanca hem İspanyolca yazmıştı:
DE SENECTUTE
L’amor dels joves
no té en compte l’oblit.
Mana el futur, encara que llueix
només com un bassal en el fons del cervell.
El dolor posa ordre, sona com un avís:
és la botzina del remolcador
que ens arrossega fins a fora port.
Es paga car l’intent de destruir el
dolor perquè l’amor també és allí.
La intel·ligència és salvar-ho tot.
Que els nostres ulls llueixin,
vigilants, la seva esplèndida
inutilitat. Sense el dolor
mai no hauríem pogut estimar així.
DE SENECTUTE
El amor de los jóvenes no piensa en el olvido.
Manda el futuro, aunque sólo brille,
al fondo del cerebro como un charco.
El dolor pone orden, suena como un aviso:
es la bocina del remolcador
que nos arrastra hasta salir del puerto.
Se pagan caros los intentos
de destruir el dolor, porque
también está el amor ahí.
La inteligencia es salvarlo todo.
Que nuestros ojos vigilantes
luzcan con esa espléndida
inutilidad. Nunca, sin el dolor,
podríamos haber amado así.
Biz de Türkçesini ekledik:
YAŞLILIĞA DAİR
Unutmayı hiç hatırına getirmez genç bir aşıkken insan.
Geleceğinin emrindedir o, velev ki küçük bir ışıktan ibaret olsun,
Zihninin derinliklerinde küçük bir gölet gibi şavkıyan.
Kederse derler toparlar, bir ikaz gibi çınlar durur adeta;
Gemi sirenine benzer keder
Bizi ardına katan limandan çıkana kadar .
Tüm çabalar beyhudedir aslında
kederi tüketmek uğruna onca giriştiğimiz, zira
aynı zamanda aşk da bekler orada.
Bilgelikse hepsine birden göğüs germektir.
Pür dikkat kesilen gözlerimiz
bu şahane acizlik içinde parlasın dursun. Çünkü keder olmadan, asla,
Böylesine bir aşkı da tatmış olamazdı yüreğimiz.
Joan Margarit’le tanışalı 12 yıl olmuş. 12 koca yıl. Onca yıl içinde hem kendi hayatımızda, hem dünyada çok şey değişti elbette. Birçok insan eklendi hayatımıza ve birçokları da aramızdan ayrıldı. Ama bir dize, bir şiir, bir isim, belki bir şair inceliği 12 yıl önceki o an’a götürebiliyor sizi. İnsan zaten o an’larla yaşama tutunmuyor mu? O zaman edebiyat belki hiçbir şey demek değildir. Ve fakat belki de her şey demektir. Belki de, bu pandeminin ortasında, bunca acıya şahitlik ederken, belki tutunacağımız en büyük dal bu an’lardır ve yeni yeni an’lar yaratabilme umududur.
Yorumlar
Yorum Gönderme