Özlem Şenyıldız

1936-39 yılları arasında süren İspanyol İç Savaşı’yla ilgili bu güne kadar araştırma ve tarih kitaplarından roman ve şiire kadar çokça eser yayımlandı. Bu konuda yazılan tüm kitapların aynı değerde olduğunu söylemek güç elbette. Tarihi kazananların yazdığı gerçeğinden yola çıkarsak, özellikle savaşın bittiği 1939 yılı ile Franco’nun öldüğü 1975 yılları arasında kalan dönemde iç savaş ile ilgili İspanya’da yazılan yazılara mesafeli yaklaşmakta fayda var. Çünkü savaş sonrasının tek sesli ortamında İspanya’da basılan kitaplarda eleştirel bir metine rastlamak hayli zor. Savaş ile ilgili İspanyolca literatüre başvurulmak isteniyorsa ya o dönemde yurtdışına kaçmak zorunda kalmış yazarların eserlerine başvurulmalı ya da 1975 yılından sonra savaş ile ilgili araştırma yapan İspanyol tarihçi ve akademisyenlerin kitapları referans kabul edilmeli. Birçok değerli İspanyol tarihçinin yanısıra özellikle tarihçi ve akademisyen Juan Pablo Fusi’nin kitapları çok önemli birer başvuru kaynağı örneğin.

1886 yılıda doğan ve kral XIII. Alfonso olarak anılacak olan küçük Alfonso, babası kral XII. Alfonso öldükten sonra doğmuş yetim bir çocuktur.  Saltanat naibi olan annesi Maria Cristina tarafından el bebek gül bebek büyütülür. Öyle ki, küçük Alfonso’nun ilk süt dişini kaybettiğinde çok üzüldüğünü gören annesi oğlunu sevindirmek için, aynı zamanda bir yazar olan rahip Luis Coloma’dan bir diş hikayesi yazmasını ister. Hikaye, hem küçük prensin üzüntüsünü geçirmeli, hem de geleceğin kralına bir ders de vermelidir. Peder Coloma işe koyulur ve “El Ratoncito Pérez” isimli küçük hikayeyi yazar. Hikaye, Maria Cristina ve oğlu Alfonso tarafından çok beğenilir ve çıkış öyküsü unutulsa da dişini kaybeden çocuklara hep anlatılan bir İspanyol masalına dönüşür: Minik Fare Pérez Bir zamanlar şehirde Pepito Pérez adında minik bir farecik yaşardı. Yuvası, bir evin duvarındaki küçücük bir delikti. Fare deliği çok büyük değildi belki ama çok rahattı ve orada hiç yiyecek sıkıntısı çekmezlerdi. Çünk

İspanyol Falanj Partisi lideri José Antonio Primo de Rivera, İç Savaş başlamadan çok önce, rejim karşıtı eylemlere karıştığı gerekçesiyle 14 Mart 1936’da Madrid’te tutuklanır. 2 ay sonra Alicante Hapishanesi’ne yollanan José Antonio, İç Savaş başladığı sırada tutuklu bulunmaktadır. Alicante Hapishanesi’nden, Falanj Partisi üyesi yazar dostu Rafael Sánchez Mazas’a yazdığı 19 Kasım 1936 tarihli mektupta, tutuklanmadan önce sıklıkla toplandıkları Madrid’te bulunan Ballena Alegre’ deki buluşmalarının ve tanıdıkların özlemi vardır. José Antonio, bu mektubu yazdığı günün ertesinde, 20 Kasım 1936’da infaz edilir: “Sevgili Rafael, Çok az mektup yazacağım, ama birini sana yazmam gerek. Ayrıldığımızdan beri çok az haberleşebildik. Senin yazdığın tüm mektupları aldım, ama korkarım ben daha önce yazdığım iki mektubu sana ulaştırmayı başaramayacağım. (…) Sana şunu itiraf edeyim, tanımadığım yüzlerin karşısında, güneşin altında kurşuna dizilerek ölmekten korkuyorum. Sessizce ölmek isterdim, ke